Man, 36-45 / Uomo, 36-45. Een Italiaans kort verhaal

Livia Franchini
28.08.2019
Literaire Vertaling
Man 36 45 Uomo 26-45

De Italiaanse auteur Livia Franchini en de Vlaamse vertaalster Lies Lavrijsen maakten beiden deel uit van de eerste editie van CELA (Connecting Emerging Literary Artists), een Europees project voor opkomend literair talent. Ook presenteerden ze hun werk op het voorbije Passa Porta Festival in maart. Livia Franchini’s eerste roman Shelf Life, die ze schreef in het Engels, verschijnt in augustus 2019 bij Doubleday.

‘Man, 36-45’ is een fragmentarisch verhaal over drie oude vrienden die elkaar ieder op hun manier terugvinden in hun huidige leven.

Als Noel aan zijn jeugdvrienden denkt, stelt hij zich altijd voor dat ze uitgegroeid zijn tot wie ze in aanleg altijd al waren.

Uomo, 36-45

25

La prima volta che sono andato a vivere da solo ho fatto il trasloco il giorno di Natale; mia madre voleva evitare il traffico. Già che t’accompagno, Ed, non mi rompere i coglioni, mi ha detto. L’agente immobiliare s’è messo a ridere mentre firmavo il contratto. Ha detto, Così non ti scordi mai quando pagare l’affitto. Rideva per i nervi, io l’ho capito subito che gli facevo pena. Per lui ero solo un ragazzino. Ho stretto il pugno sinistro sotto il tavolo altrimenti glielo piantavo in faccia.

25 Dicembre 2018: Una fotografia di Noel Livermore, che regge un tovagliolino rosa davanti alla bocca. Indossa un farfallino. Alle sue spalle un letto in posizione rialzata, in cui Joanna Livermore dorme seduta con espressione serena. Descrizione: ‘grazie per gli auguri’. Commenti: nessuno. Mi piace: nessuno.

Natale era andato bene e di conseguenza anche il suo compleanno. Noel aveva capito fin da piccolo che non serviva a niente competere con il bambin Gesù. Ad ogni modo, quarant’anni erano un bel traguardo. Si era detto che gli bastava essere insieme, lui e lei, nessun altro. Le infermiere gli avevano lasciato i cupcakes quest’anno. Sulla via di casa, alla fine dell’ora di passo, gli era presa la nostalgia. Gli prendeva spesso, l’aveva spinta via come un cattivo pensiero.

26 Dicembre 2017: Una fotografia di Carl Atwood, postata da Ella Atwood. Siede capotavola a un lungo tavolo di parenti (tag: Donna Atwood, Marcus Atwood, Val Atwood, Chelle Atwood, Ruby Bieber-Atwood). Carl indossa un abito due pezzi color oltremare, con cravatta da collo paisley. Descrizione: grande papi super fashion!!!!! Commenti: uno – Ruby Bieber-Atwood ha inserito una gif raffigurante un gatto, sui cui dall’alto discende un paio di occhiali da sole. Mi piace: 16.

Si fermano tutti sotto Natale ma quando sei fermo da due mesi, il problema è che poi ti viene difficile rilassarti quando dovresti. Ogni giorno è uguale agli altri. Ben detto, un giorno di vacanza, gli ha detto sua moglie, ne hai presi talmente pochi in vita tua che è bene che tu faccia pari ora. E poi almeno oggi, Carl, rilassati. Ma lui non si rilassa, si sente in gabbia. Chi invece dalla gabbia ci esce, oggi, è Ed. Ha detto a Carl che in caso si fa vivo lui.

Man, 36-45

25

Toen ik voor het eerst op mezelf ging wonen, verhuisde ik met Kerstmis; mijn moeder wilde niet in de file staan. Ik heb je hierheen gebracht, Ed, dus nou niet moeilijk doen, zei ze. De man van het verhuurkantoor begon te lachen toen ik het contract ondertekende. Hij zei: zo vergeet je nooit wanneer je de huur moet betalen. Het was een zenuwachtig lachje, ik had meteen begrepen dat hij medelijden met me had. In zijn ogen was ik nog maar een jongetje. Ik balde mijn linkervuist onder de tafel, anders had ik hem een dreun gegeven.

25 december 2018: Een foto van Noel Livermore die een roze servetje naar zijn mond brengt. Hij draagt een vlinderdasje. Achter hem staat een ziekenhuisbed met het hoofdeinde omhoog, waarin Joanna Livermore met een vredige uitdrukking op haar gezicht ligt te slapen. Bijschrift: ‘bedankt voor alle wensen’. Comments: geen. Likes: geen.

Kerstmis was goed geweest, en zijn verjaardag dus ook. Het was Noel als kleine jongen al duidelijk geworden dat hij geen partij was voor het kindeke Jezus. Maar goed, je veertigste verjaardag blijft een mijlpaal. Hij had zichzelf voorgehouden dat het voldoende was dat ze samen waren, zij en hij, niemand anders. De verpleegsters hadden dit jaar cupcakes voor hem neergezet. Op weg naar huis, nadat het bezoekuur voorbij was, werd hij overvallen door nostalgie. Dat gebeurde wel vaker, al zette hij het gevoel meestal snel van zich af als was het een slechte gedachte.

26 december 2017: Een foto van Carl Atwood, gepost door Ella Atwood. Hij zit aan het hoofd van een lange tafel, waaraan nog meer familieleden zitten (tags: Donna Atwood, Marcus Atwood, Val Atwood, Chelle Atwood, Ruby Bieber-Atwood). Carl draagt een ultramarijn tweedelig pak en een das met paisleymotief. Bijschrift: wauw paps, superstrak hoor!!!! Comments: één – Ruby Bieber-Atwood heeft een gif gepost van een kat die een zonnebril op krijgt die uit de lucht komt vallen. Likes: zestien.

Met kerst heeft iedereen vakantie, maar als je al twee maanden niet gewerkt hebt, krijg je het probleem dat je je niet meer kunt ontspannen, ook als het zou moeten. Iedere dag is identiek aan de vorige. Net wat je zegt, het is vakantie, zei zijn vrouw, daar heb je in je hele leven zo weinig van genomen dat het goed is dat je die dagen nu inhaalt. Ontspan je nu toch eens, Carl, toch minstens vandaag. Maar hij kan zich niet ontspannen, hij voelt zich als een gekooid dier. Er is iemand die vandaag wel uit zijn kooi komt: Ed. Hij heeft tegen Carl gezegd dat hij misschien iets zou laten weten.

Ik zeg altijd dat mensen die als kind te veel leuke Kerstmissen gehad hebben, als volwassenen geen zak van het leven snappen.

26

Che coincidenza, ricordo d’aver pensato. Mia madre che mi metteva definitivamente fuori di casa il giorno di Natale. Poco male, l’ho sempre detto io che le persone che hanno avuto troppi Natali felici poi da grandi non capiscono un cazzo. Mi ha portato in macchina fino a Railton e da lì ho preso l’autobus. Seduto in fondo c’era solo io e avevo paura che il guidatore volesse fare conversazione, non ero per niente in vena. Ho lasciato la borsa nel cucinotto. Mi sono messo sul terrazzino e mi sono fatto una sigaretta; guardavo le luci di Natale nei loro tubi di plastica, avvolti intorno alle ringhiere. Pensavo, quando mi ricapita una coincidenza così. Sono libero. Ero libero e perfettamente solo.

27 Dicembre 2018: Carl Atwood mette Mi piace alla pagina Esso. Carl Atwood sta giocando ad Ace Online Poker, scommetti con lui.

A Carl aveva sempre fatto schifo il concetto di dress-down Friday, per quale motivo uno si deve presentare in ufficio in jeans di venerdì, per mettersi i jeans c’è il weekend, si chiama fine settimana, perché fino al sabato la settimana non è mica finita. Lui al lavoro ci era sempre andato vestito in camicia, poi dopo quando era salito di grado in camicia ci andavano tutti. Ai piani alti non era piaciuto che andassero dietro a uno come Carl, uno che era sbucato dal niente, con quell’aria da capetto. Però era bravo, bisognava ammetterlo. Aveva un sacco di energie, bisognava impiegarle. Di incarichi gliene davano lo stesso, poi sempre di più. Più che dargli soddisfazione, chiedere aiuto, si sarebbe ammazzato. C’era quasi riuscito: esaurimento nervoso. Tre mesi di riposo forzato. Ma ti rendi conto, gli dice la moglie. Sono le già le undici di mattina e lei è ancora in vestaglia. Dove pensi di andare vestito di tutto punto?

26 Dicembre 2009: Una fotografia dei piedi di Noel Livermore e Joanna Livermore, sollevati e appoggiati a una ringhiera. Sullo sfondo: sabbia bianca e mare blu. Descrizione: ‘un giorno come tanti in ufficio’. Mi piace: ventisei. Commenti: tre. Joanna Livermore: ‘un giorno in paradiso’. Becci Smith: ‘godetevela piccioncini’. Carl Atwood: ‘ma vai a lavorare!’.

Il giorno dopo Noel torna al lavoro. Non vale la pena prendere un giorno di vacanza, conviene accumularli per l’estate. Ogni anno Noel accumula i giorni di vacanza, ma a parte quella volta che è stato in tenda nel Lake District, non va da nessuna parte. Al terzo giorno di umidità gli si erano spellati i piedi ed era tornato a casa prima, perché non faceva mica piacere camminare in quelle condizioni. In ogni caso se non prende i giorni poi glieli pagano di bonus in fondo all’anno. Ha senso. Come diceva Ed, un fish and chips sulla spiaggia non sa di niente se non lo dividi con qualcun altro. Ed si apriva raramente, e sempre e solo con Noel, mai con Carl, anche se dopo gli diceva, Tieni la bocca chiusa femminuccia. Per questo Noel pensava a Ed con affetto, anche se non era mai stato a trovarlo. Avevano annunciato sul giornale che gli avrebbero dato la grazia, in un trafiletto. Gli eccessi della loro gioventù ormai non facevano più notizia. Carl gli aveva mandato una foto per messaggio. Andiamo a trovarlo, Carl aveva detto. Ci penso sempre che prima o poi dovrei passarci, Noel aveva risposto. Che dire, a volte tra vecchi amici ci si perde di vista. Carl diceva che Ed era incazzato come sempre e anche peggio ora che sua madre era morta. Ed s’incazzava sempre e solo con Carl, mai con Noel, perché di arrabbiarsi con lui non valeva la pena, era come sparare sulla Croce Rossa. Era sempre stato il più debole tra loro, la parentesi comica, la vittima dei loro scherzi. Se il prezzo da pagare per far parte del gruppo era quello, Noel era disposto a farlo, purché Ed non s’incazzasse con lui. Anche a vent’anni, Ed incazzato faceva paura.

27

E invece fatti i dovuti calcoli è venuto fuori che proprio ieri era il giorno della mia grazia. E chi se lo scorda. Natale 2018, Natale 1998: per due volte il giorno in cui è sancita la mia libertà. Come la prima volta, eccomi solo come un cane. La libertà non ha niente di inebriante quando dall’altra parte non c’è niente ad aspettarti. Mia madre scomparsa due volte, la prima per scelta, la seconda pure – solo, in via definitiva. Un ping-pong di sensi di colpa in cui lei si è aggiudicata l’ultima battuta dopo un anno che ero in galera, abbandonando il tavolo da gioco. Avevo sempre pensato a lei come alla causa di tutto. Quando mi avevano preso mi dicevo, prima o poi gliela farò pagare. Poi lei è morta e la mia rabbia ha rimbalzato sullo spigolo, scagliandosi contro nuovi oggetti in sua assenza. Pensavo ai miei amici di allora – Carl e Noel, ci chiamavamo fratelli – tutti i giorni a casa mia a fare festa, poi spariti, di colpo, nel momento del bisogno. Con gli anni in galera ho iniziato a odiare tutto, ma contro ogni aspettativa il rancore mi ha insegnato la pazienza. Mi sono comportato da detenuto modello. È una rabbia al carbonio la mia, dritta e determinata, che sa aspettare. Ho avuto vent’anni per rimuginarci sopra.

27 Dicembre 2014: Un breve video promozionale di Noel Livermore che solleva un cucciolo di cane simile al Pechinese, ma con il pelo riccio e bianco come quello di un barboncino. In sottofondo, una voce di donna racconta la storia dell’incrocio Pek-a-poo sviluppato dall’allevamento Halvorson, recitando le parole con voce lenta e distaccata. Il Pek-a-poo è un incrocio tra il Pechinese giallo e il Barboncino. Il video si conclude con una serie di infografiche dallo sfondo blu, con testo bianco, intitolate ‘I numeri del successo Halvorson’, seguite dal logo dell’azienda. Commenti: quarantatre. Mi piace: centosessantotto. Post sponsorizzato da Halvorson - Allevamento Cinofilo.

Noel controlla l’ultima fila di gabbie. Tutti e trentadue i cuccioli sono addormentati, fanno la palla. Quando dormono sono carini, pensa Noel, come pensano i non-genitori quando guardano i bambini degli altri. Il progetto non gli sta a cuore. Pek-a-tese, sembra il nome di una marca di lingerie. Un nome di merda per un progetto di merda. Maltese e Pechinese, nessuna ambizione. Cani così piccoli che danno meno soddisfazione di un gatto. Corpicini duri e steccoluti, zampette corte da sgabello. Una volta gli avevano riportato un cucciolo dopo una settimana perché dopo averlo lavato la padrona non riusciva più a vederlo allo stesso modo. Ha gli occhi tutti… fuori dalla testa, aveva detto. Inserisce un gettone nel distributore automatico dell’atrio e si siede a bere una Fanta nella sedia imbottita del concierge. Scorre lo schermo del telefono, mette Mi piace all’immagine di un tramonto, su cui un font serif recita: Un uomo è vecchio solo quando i rimpianti, in lui, superano i sogni. Il tramonto è rosso fuoco. Mentre guardava l’appartamento della signora Bucinwski bruciare, in piedi dall’altra parte della strada, Noel aveva capito che quella era la cosa più importante che gli sarebbe successa in vita sua e così era stato, anche se tecnicamente lui non aveva fatto niente. Avevano fatto tutto Ed e Carl. Noel era andato al negozio a prendere le birre.

28 Dicembre 2018: Un post di Carl Atwood. La foto è sfuocata, si vede una strada con una macchia gialla. Descrizione: ‘Ferrari gialla sulla M18’. Commenti: nessuno. Mi piace: sei.

Carl prende la macchina e guida fino alla stazione di servizi aperta durante le feste. Gli piace andare lì perché sono molto efficienti e perché dalla finestra può guardare le macchine che passano sulla superstrada. Il life coach glielo aveva preannunciato, riscoprire i propri hobby dopo un periodo di burnout era un processo che poteva lasciarlo interdetto. Al tempo Carl non aveva chiesto spiegazioni, aveva già abbastanza preoccupazioni a contrattare l’indennizzo dell’azienda per preoccuparsi di che hobby si sarebbe trovato a casa. Dopo la prima settimana si era reso conto che gli unici sani passatempi che gli venivano in mente erano quelli a cui si era dedicato nella sua prima adolescenza. Gli hobby puliti da ragazzo nel fiore degli anni, prima che le cose prendessero una brutta piega. Passatempi infantili, domestici: per un periodo ricordava di essersi appassionato alle cartine da gioco dei motori. Veniva alla stazione di servizio e prendeva un caffè alto in un bicchiere di cartone dalla macchinetta. Guardava le macchine. Si annoiava. Che altro fare per quei tre mesi di vacanza forzata? Dopo che avevano preso Ed non si erano più divertiti davvero. Se ne era andata la forza motrice, per così dire. Era da un po’ che pensava di andare a trovarlo. Ha detto a Ed, Tu non capisci che culo mi sono fatto per risalire in questi anni.

26

Ik weet nog dat ik dacht: wat een toeval. Mijn moeder zette me definitief het huis uit op kerstdag. Maakt niet uit, ik zeg altijd dat mensen die als kind te veel leuke Kerstmissen gehad hebben, als volwassenen geen zak van het leven snappen. Ze zette me af in Railton, en van daaruit nam ik de bus. Ik ging op de achterbank zitten, ik was de enige passagier en vreesde dat de chauffeur een praatje wilde maken, iets waar ik absoluut geen zin in had. Ik zette mijn tas neer in de kookhoek. Ik liep naar het balkonnetje en rookte een sigaret; ik keek naar de kerstlichtjes in plastic slangen die om de balustrades gewikkeld zaten. Ik dacht: zo’n toeval maak ik niet gauw meer mee. Ik ben vrij. Ik was vrij en volmaakt alleen.

27 december 2018: Carl Atwood liket de pagina van Esso. Carl Atwood speelt nu Ace Online Poker, daag hem uit.

Carl heeft altijd een bloedhekel gehad aan het concept casual Friday, waarbij iedereen op vrijdag in een spijkerbroek naar kantoor moet. Spijkerbroeken vindt hij iets voor in het weekend, en de week is pas ten einde als het zaterdag is. Hij droeg altijd overhemden op het werk, en toen hij eenmaal promotie had gemaakt, droeg iedereen opeens overhemden. De bedrijfsleiding vond het niet leuk dat ze achter iemand als Carl aanliepen, iemand die zomaar uit het niks was komen aanzetten en zich gedroeg alsof hij de baas was. Maar hij was goed in zijn vak, dat viel niet te ontkennen. Hij zat boordevol energie, en daar moesten ze gebruik van maken. Dus gaven ze hem werk, hoe langer hoe meer. Hij wilde niet buigen, geen hulp vragen, hij werkte zich nog liever dood. En dat was hem bijna gelukt ook: een zenuwinzinking. Drie maanden gedwongen rust. Niet te geloven, zegt zijn vrouw. Het is al elf uur in de ochtend en ze loopt nog in haar kamerjas. Waar denk jij in je beste pak heen te gaan?

26 december 2009: Een foto van de voeten van Noel Livermore en Joanna Livermore, ontspannen rustend op de rand van een balustrade. Op de achtergrond: wit zand en een diepblauwe zee. Bijschrift: ‘een doodgewone dag op kantoor’. Likes: zesentwintig. Comments: drie. Joanna Livermore: ‘een dag in het paradijs’. Becci Smith: ‘geniet, tortelduifjes’. Carl Atwood: ‘En wij maar werken!’

De volgende dag gaat Noel weer aan het werk. Het heeft geen zin om vakantie te nemen, hij spaart zijn dagen liever op voor de zomer. Ieder jaar spaart Noel zijn vakantiedagen op, maar behalve die ene keer dat hij in het Lake District ging kamperen is hij nooit ergens naartoe geweest. Na drie dagen regen begon de huid op zijn voeten af te schilferen en vertrok hij vroeger dan gepland terug naar huis, want in die omstandigheden was het niet bepaald prettig wandelen. Maar goed, als hij zijn dagen niet opneemt, krijgt hij ze op het einde van het jaar toch uitbetaald. Ach ja. Zoals Ed al zei: een pak fish and chips op het strand smaakt nergens naar als je het met niemand kunt delen. Ed was zelden openhartig over die dingen, maar als hij het was, dan altijd tegenover Noel, nooit tegenover Carl, ook al zei hij achteraf: je houdt je kop hierover, watje. Daarom denkt Noel altijd met een zekere genegenheid aan Ed, al is hij hem nooit gaan bezoeken. Er had een kort stukje in de krant gestaan, hij zou vervroegd vrijkomen. Hun jeugdzonden waren geen groot nieuws meer. Carl had hem een foto doorgestuurd met zijn telefoon. Laten we hem gaan opzoeken, had Carl gezegd. Ik denk alsmaar dat ik toch echt een keer bij hem langs moet gaan, had Noel geantwoord. Maar ja, soms verliezen oude vrienden elkaar gewoon uit het oog. Carl zei dat Ed nog altijd kwaad was, net als vroeger, en zelfs nog kwader nu zijn moeder gestorven was. Ed werd altijd alleen kwaad op Carl, nooit op Noel, want het had geen zin je boos te maken op hem, dat was als schieten op het Rode Kruis. Hij was altijd de zwakste van de drie geweest, een komisch intermezzo, degene die ze altijd in de zeik namen. Als dat de prijs was om bij hen te horen, betaalde Noel die met plezier – zolang Ed maar niet kwaad op hem werd. Zelfs op zijn twintigste was een kwade Ed behoorlijk angstaanjagend.

27

Na de nodige berekeningen bleek dat ik precies gisteren zou worden vrijgelaten. Alsof iemand het had kunnen vergeten. Kerstmis 2018, Kerstmis 1998: twee keer op dezelfde dag officieel in vrijheid gesteld. En net als de eerste keer zit ik hier moederziel alleen. Er is niks feestelijks aan vrijheid als er niemand op je zit te wachten. Mijn moeder is er twee keer vandoor gegaan: de eerste keer was dat haar eigen keuze, de tweede keer ook – maar dan definitief. In het pingpongspel waarbij we verwijten over en weer kaatsten, kreeg zij uiteindelijk het laatste woord door van de speeltafel weg te lopen toen ik een jaar in de bak zat. In mijn ogen was zij de schuld van alles wat er gebeurd was. Toen ze me opgepakt hadden, dacht ik bij mezelf: vroeg of laat zet ik het haar betaald. Maar toen ging ze dood en ketste mijn woede af op de rand van de tafel en richtte zich in haar afwezigheid op nieuwe schuldigen. Ik dacht aan mijn vroegere vrienden – Carl en Noel, ‘broers’ noemden we elkaar – die iedere dag bij mij thuis kwamen feesten, maar die nergens meer te bekennen waren toen ik in de penarie zat. Tijdens mijn jaren in de bak ben ik alles gaan haten, maar tegen alle verwachtingen in maakte mijn verbittering me geduldig. Ik gedroeg me als een modelgevangene. Mijn woede is als gehard staal: trefzeker, vastberaden en wachtend op het juiste moment. Ik heb twintig jaar gehad na te denken.

27 december 2014: Een kort reclamefilmpje waarin Noel Livermore een puppy optilt die lijkt op een pekinees, maar met de krullende, witte vacht van een poedel. Op de achtergrond vertelt een langzame, afstandelijke vrouwenstem hoe deze kruising, de pek-a-poo, in de Halvorson-fokkerij tot stand kwam. De pek-a-poo is een kruising tussen de geelbruine pekinees en de poedel. Het filmpje eindigt met een serie infographics tegen een donkerblauwe achtergrond, blokjes witte tekst onder de titel ‘Het Halvorson-succes in cijfers’, gevolgd door het bedrijfslogo. Comments: drieënveertig. Likes: honderdachtenzestig. Post gesponsord door Halvorson – de fokkerij voor hondenliefhebbers.

Noel controleert de laatste rij hokken. Alle tweeëndertig puppy’s liggen tot een bolletje gerold te slapen. Als ze slapen zijn ze schattig, denkt Noel, precies zoals mensen zonder kinderen naar de kinderen van anderen kijken. Hij geeft geen zier om dit project. Pek-a-tese, het klinkt als een lingeriemerk. Een klotenaam voor een kloteproject. Maltezer en pekinees, suffer kan haast niet. Zulke kleine hondjes dat je nog meer aan een kat hebt. Harde, graatmagere lijfjes, krukkige korte pootjes. Op een keer bracht iemand een puppy na een week terug, omdat zijn bazinnetje hem met andere ogen bekeek nadat ze hem gewassen had. Zijn ogen... puilen zowat uit zijn kop, had ze gezegd. Hij gooit een munt in de automaat in de hal en gaat op de makkelijke stoel van de conciërge zijn blikje fanta zitten drinken. Hij bekijkt het scherm van zijn telefoon, zet een like bij een afbeelding van een zonsondergang waarover in schreefletters staat: Je bent pas oud als je meer spijt hebt dan dromen. De zonsondergang is vuurrood. Toen hij vanaf de overkant van de straat naar het brandende appartement van mevrouw Bucinwski stond te kijken, besefte Noel dat dit het belangwekkendste was wat hem ooit zou overkomen, en dat was ook zo geweest, ook al had hij er in feite niks mee te maken. Ed en Carl hadden het gedaan. Noel was naar de winkel om bier te kopen.

28 december 2018: Een post van Carl Atwood. Een onscherpe foto van een autoweg met een gele vlek erop. Bijschrift: ‘Gele Ferrari op de M18.’ Comments: geen. Likes: zes.

Carl stapt in zijn auto en rijdt naar het benzinestation dat ook tijdens de feestdagen open blijft. Hij vindt het fijn om daar te zitten, want de medewerkers zijn er heel efficiënt en door het raam kan hij naar de voorbijscheurende auto’s op de snelweg kijken. Zijn life coach had hem gewaarschuwd dat het even schrikken kon zijn om na een burn-out opnieuw te ontdekken wat je hobby’s waren. Carl had daar toen niet over doorgevraagd, hij moest nog allerlei dingen regelen voor zijn ziekte-uitkering en wat hij thuis precies zou gaan doen was wel de laatste van zijn zorgen. Na de eerste week had hij beseft dat hij geen andere gezonde vrijetijdsbesteding kon bedenken dan wat hij als jonge tiener deed. De deugdzame liefhebberijen van een jongen in de fleur van zijn leven, voordat alles misliep. Kinderachtige, huiselijke dingen: hij herinnerde zich dat hij een tijdlang verwoed kaartjes met auto’s erop verzameld had. Dus reed hij naar het benzinestation en nam een grote, kartonnen beker koffie van de automaat. Hij keek naar de auto’s. Hij verveelde zich. Wat kon hij anders doen tijdens die drie maanden gedwongen vakantie? Sinds Ed in de gevangenis zat, hadden ze nooit meer echt lol gehad samen. Je zou kunnen zeggen dat hun drijvende kracht was weggevallen. Hij was al een tijd van plan hem op te zoeken. Hij had tegen hem gezegd: je hebt geen idee hoe ik me uit de naad heb gewerkt om te staan waar ik nu sta.

Het contrast van het witte poeder op de zwarte steen – Het schijnt dat je zo verslaafd raakt, had Ed op ernstige toon gezegd. De anderen lachten.

28

28 Dicembre 2018: Ed Morecambe carica la sua prima foto profilo.

L’appartamento negli Heights c’è ancora. Quanti ricordi. Lo stesso appartamento dove mi avevano preso, dopo che la vecchia della porta accanto aveva fatto la spia. Mi hanno ridato le chiavi, da tempo i sigilli erano stati rimossi e per legge l’appartamento doveva essermi restituito al momento del rilascio. Ho trovato dodici sterline e sei pence nella tasca del parka, ma sono andato a piedi comunque: la strada me la ricordavo, anche se i negozi erano diversi. Nella busta sullo zerbino ho trovato: trecento sterline in banconote da venti, calzini puliti, un telefono cellulare con il numero di Carl registrato, una busta di tabacco. Bravo ragazzo Carl, sveglio, anche se mi faceva sempre incazzare. Ha fatto bene a salvarsi il culo, io avrei fatto lo stesso. Io comunque ero fregato. Carl dice che lui e Noel si sentono. Noel era un ragazzino un po’ ipocrita. Ci diceva sempre quanto ci teneva a noi, Non so cosa farei senza di voi, fratelli. Mi sono rollato una sigaretta sul balcone. Hanno messo fuori le luci anche quest’anno. Impiccato al terrazzo della signora Bucinwski c’è un babbo natale di feltro. Hanno grattato via tutto il nero dai muri, come da una salsiccia cotta al barbecue. La signora Bucinwski era morta per il fumo, nel sonno; l’appartamento non ha riportato danni sostanziali dopo il rogo. Avevamo fatto un bel lavoretto. Noel non aveva parlato. Al mio avvocato aveva detto che non avrebbe testimoniato, né a favore né contro.

28 Dicembre 2018: Carl Atwood preme Accetta alla richiesta di amicizia del suo vecchio compagno di scuola, Ed Morecambe. Ed Morecambe è nuovo su Facebook

Prende la macchina tutti i giorni, il pomeriggio dopopranzo, mentre la famiglia tira fuori i giochi da tavola. Regge due ore, poi gli scoppia la testa: troppa conversazione, troppe informazioni irrilevanti. Deve uscire sennò s’incazza. Dopo che esce è incazzato comunque, ma almeno non c’è nessuno a farne le spese. Quando s’incazza è meglio se sta da solo. Ed l’aveva capito: quando facevano a botte poi si giravano alla larga. Dopo qualche ora passava tutto. Guida fino alla prima periferia, imbocca l’allaccio dell’M18 e poi l’orbitale che cinge la città. La rabbia non gli passa, cioè, alla fine gli passa ma ogni giorno ci vuole un po’ più di tempo. Dal cavalcavia guarda il quartiere popolare, dove aveva abitato tre mesi con Ed e con Noel. Pensa alla prima volta che avevano messo da parte abbastanza soldi per fare serata come si deve. Loro tre seduti intorno al tavolo rotondo della cucina-soggiorno. Era il periodo delle feste natalizie e la finestra era appannata per il calore del riscaldamento. Erano completamente fuori di testa, in maglietta e mutande. Il pacchetto avvolto nel nastro adesivo stava nel mezzo al tavolo. Ed aveva tagliato lungo lo spigolo con il trincetto. L’effetto ottico della polvere bianca sulla pietra nera, Dicono che la dipendenza comincia così, aveva detto Ed con voce grave. Gli altri avevano riso. A Carl sembrava che gli occhi dei suoi amici fossero lì lì per rotolargli giù dalla testa. Prende il cavalcavia che dalla curva porta agli Heights, parcheggia sotto il blocco quattro. Al telefono, Ed ha detto, Non ne posso più, sono tre giorni che non faccio un cazzo. Avrei piacere di vedere dei vecchi amici. Ne ho abbastanza di stare fermo.

28 Dicembre 2014: Noel Livermore posta un messaggio di testo: ‘grazie a tutti per gli auguri e scusate il ritardo’. Nessuna foto. Mi piace: dodici. Commenti: due. Carl Atwood: ‘joanna come sta’. Noel Livermore: ‘ancora ricoverata al john hopkinson ma si sta riprendendo auguri anche a te e alla tua famiglia’.

Vent’anni nella stessa azienda. Niente sul fronte creativo per cui lui si era sempre sentito portato. Erano cinque anni che facevano gli stessi cani. Pensa a quello che fanno gli altri della sua età, a quello che hanno fatto. Vent’anni fa aveva vissuto tre mesi in un appartamento al dodicesimo piano con i suoi due migliori amici prima che arrestassero Ed per incendio doloso e spaccio. Aveva scampato l’accusa di omicidio, ma con la condizionale bruciata anni prima si era comunque preso vent’anni. Finiva lì, con l’arresto del suo amico pazzo, quello che la vita aveva avuto in serbo per Noel. Una parabola breve e da lì in poi, discendente, che si era schiantata, in fondo, con l’incidente di Joanne. Quando pensa agli amici della sua adolescenza, Noel li immagina sempre, a modo loro, cresciuti nella loro pelle. Carl, il broker stakanovista. Ed, il criminale. Due lati della stessa medaglia; erano sempre state due teste calde. Gli amici che in fondo, ogni ragazzo desidera, Noel sospetta. Pensa alle vite dei suoi amici come a un filo di ferro che si srotola, lineare e lucido, fissandosi nelle forme del loro destino. Li immagina che bevono un cocktail, un Martini liscio, per celebrare la rinnovata libertà di Ed – benvestiti, in qualche bar all’ultimo piano. Mentre lui è sempre qui nel pigiama troppo lungo che è la sua vita da adulto, a bere una Fanta e scrollare su Facebook. Nessun commento. Non succede mai niente. Noel si chiede come ci si sente, per una volta, a dare fuoco a tutto. Pensa ai cuccioli nelle loro gabbie, trentadue coppie di occhi che lo fissano. Il telefono gli vibra in tasca.

28 Dicembre 2018: Ed Morecambe vuole essere tuo amico su Facebook.

28

28 december 2018: Ed Morecambe uploadt zijn eerste profielfoto.

Het appartement in The Heights is er nog. Wat een herinneringen. Hetzelfde appartement waar ze me opgepakt hadden, omdat dat oude mens van hiernaast me verlinkt had. Ze hebben me de sleutels teruggegeven, de politiezegels waren allang verwijderd en wettelijk gezien moest ik het appartement terugkrijgen zodra ik werd vrijgelaten. Ik vond twaalf pond en zes pence in de zak van mijn parka, maar ging toch te voet: de weg naar huis kende ik nog, al waren er andere winkels gekomen. In een envelop op de deurmat vond ik driehonderd pond in briefjes van twintig, schone sokken, een telefoon met daarin het nummer van Carl en een pakje tabak. Goeie gast, die Carl, slimme jongen ook, al werd ik altijd zo kwaad op hem. Ik snap dat hij zijn hachje heeft willen redden, ik zou hetzelfde gedaan hebben. Zelf was ik er toch gloeiend bij. Carl zegt dat hij nog af en toe contact heeft met Noel. Noel was een beetje een hypocriet kereltje. Hij zei altijd dat hij zo op ons gesteld was: ik zou niet weten wat ik zonder jullie aan zou moeten, broers. Ik rol een sigaret op het balkon. Ook dit jaar hangen er weer lichtjes buiten. Aan het balkon van mevrouw Bucinwski hangt een vilten kerstman. Ze hebben het zwart van de muren gekrabd, zoals bij een aangebrande worst op de barbecue. Mevrouw Bucinwski was in haar slaap gestorven door de rook; de brand had het appartement verder niet ernstig beschadigd. Dat hadden we weer mooi voor elkaar gekregen. Noel had zijn mond gehouden. Tegen mijn advocaat had hij gezegd dat hij niet voor en niet tegen me zou getuigen.

28 december 2018: Carl Atwood aanvaardt het vriendschapsverzoek van zijn oude schoolmakker Ed Morecambe. Ed Morecambe is nieuw op Facebook.

Iedere dag stapt hij in de auto, ‘s middags na het eten, als de gezelschapsspelletjes op tafel komen. Een uur of twee houdt hij het vol, maar dan staat zijn hoofd op barsten: te veel geklets, te veel irrelevante informatie. Hij moet naar buiten of hij ontploft. Als hij buiten is, ontploft hij alsnog, maar dan hoeft tenminste niemand het te ontgelden. Hij kan beter alleen zijn als hij ontploft. Dat wist Ed vroeger al: als ze gevochten hadden, bleven ze daarna uit elkaars buurt. Een paar uur later was alles vergeten. Hij rijdt naar de eerste buitenwijken, neemt de oprit naar de M18 en daarna de ringweg om de stad. Zijn woede zakt niet, dat wil zeggen, na verloop van tijd wel maar iedere dag duurt het langer. Vanaf het viaduct kijkt hij naar de volksbuurt waar hij drie maanden met Ed en Noel heeft gewoond. Hij denkt aan de eerste keer dat ze genoeg geld bij elkaar hadden om helemaal los te gaan. Zij drieën, aan de ronde tafel in de keuken annex woonkamer. Het was rond de kerst en het raam was beslagen doordat de verwarming op volle toeren draaide. Ze waren helemaal van de wereld, liepen in hun T-shirt en onderbroek. Het in plakband gewikkelde pakje lag midden op de tafel. Ed had het langs de rand opengesneden met een stanleymes. Het contrast van het witte poeder op de zwarte steen – Het schijnt dat je zo verslaafd raakt, had Ed op ernstige toon gezegd. De anderen lachten. Carl was bang geweest dat de ogen van zijn vrienden uit hun hoofd zouden rollen. Hij neemt het viaduct dat met een bocht naar The Heights voert en parkeert onder aan blok vier. Aan de telefoon had Ed gezegd: ik trek het niet meer, ik heb al drie dagen geen klap uitgevoerd. Ik zou het leuk vinden om wat oude vrienden te zien. Ik heb lang genoeg stilgezeten.

28 december 2014: Noel Livermore plaatst een statusupdate: ‘iedereen bedankt voor de wensen en sorry voor de late reactie.’ Geen foto. Likes: twaalf. Comments: twee. Carl Atwood: ‘hoe is het met joanna’. Noel Livermore: ‘ligt nog steeds in het john hopkinson maar aan de beterende hand ook de beste wensen aan jou en de rest van de familie’.

Twintig jaar in hetzelfde bedrijf. Nooit iets gedaan waarin hij zijn creativiteit kwijtkon. Ze maken nu al vijf jaar dezelfde honden. Hij denkt aan wat andere mensen van zijn leeftijd doen, of al gedaan hebben. Twintig jaar geleden woonde hij drie maanden lang met zijn twee beste vrienden in een appartement op de twaalfde verdieping, tot Ed opgepakt werd voor brandstichting en dealen. Hij werd niet aangeklaagd voor doodslag, maar omdat hij een paar jaar daarvoor al voorwaardelijk had gekregen werd het nu meteen twintig jaar. Daar eindigde het, met de arrestatie van zijn geschifte vriend, de enige die het leven voor hem in petto had gehad. Vanaf dat moment was de curve bergaf gegaan, met als dieptepunt het ongeluk van Joanna. Als Noel aan zijn jeugdvrienden denkt, stelt hij zich altijd voor dat ze uitgegroeid zijn tot wie ze in aanleg altijd al waren. Carl, de stachanovistische effectenmakelaar. Ed, de crimineel. Twee kanten van dezelfde medaille; allebei heethoofden. Het soort vrienden waar iedere jongen uiteindelijk van droomt, denkt Noel. Hij ziet het leven van zijn vrienden voor zich als ijzerdraad dat wordt afgerold, glanzend, ononderbroken, en dat de vorm aanneemt die door het lot is voorbestemd. Hij stelt zich voor dat ze nu een cocktail zitten te drinken, een martini zonder ijs, om Eds herwonnen vrijheid te vieren – goedgekleed, ergens in een bar op de hoogste verdieping. En ondertussen zit hij hier, in de overmaatse pyjama die zijn volwassen leven is, een fanta te drinken en op Facebook te kijken. Geen comments. Er gebeurt nooit iets. Noel vraagt zich af hoe het zou zijn om voor één keer alles in brand te steken. Hij denkt aan de puppy’s in hun hokken, tweeëndertig paar ogen die hem aanstaren. Zijn telefoon trilt in zijn zak.

28 december 2018: Ed Morecambe wil je vriend worden op Facebook.

Vertaald uit het Italiaans door Lies Lavrijsen
Livia Franchini
28.08.2019