video: Langs het kanaal met Grażyna Plebanek, Ubah Cristina Ali Farah, Rua Breathnach en Pascal Verbeken
Vier auteurs, vier talen, vier uitkijkposten, zeven literaire vertalers en een callcenter met acteurs: dat was Panorama Ring Ring, een project van Kaaitheater i.s.m. Passa Porta (10 en 11 september 2021).
De auteurs onderzochten ieder het heden en verleden van een plek in de Brusselse Noordwijk langs het kanaal. Met die ervaring schreven ze prachtige teksten die het publiek ter plaatse te horen kreeg, uitkijkend over het stedelijke landschap dat de schrijvers inspireerde. Ze leidden ons rond langs de soms onzichtbare lagen die de stad vormen – van geschiedenis, politiek en economie tot cultuur – en de levensverhalen die tussen de kieren naar boven komen.
Vier korte videoclips roepen de sfeer van de locaties weer op. Telkens hoor je de auteur een fragment voorlezen in de oorspronkelijke taal, met Nederlandse ondertitels.
Grażyna Plebanek (Pools, Akenkaai)
'Eerst was ik gehypnotiseerd door het water. Smerig, geperst in een genadeloos rechte bedding, zonder de meanders die ooit het kenmerk waren van de nabijgelegen Zenne. En toen zag ik een boom. Een kleine, kromme boom, die zich vol levenslust vastklampt aan de kaaimuur. Ik was verwonderd dat nog niemand hem had omgehakt, dat iemand, iets, hem liet bestaan. Ik zag restjes leven in de buurt waaruit het leven was weggejaagd. Het wordt herboren, het bloeit, het steekt uit. Het geeft zich niet over, het geeft niet op.’
Ubah Cristina Ali Farah (Italiaans, Allee du Kaai)
'Je kunt van plaats veranderen, vernietigen en heropbouwen, maar op de een of andere manier leeft de herinnering aan wat er in het verleden is gebeurd op een onderaardse en zijdelingse manier voort. Toen ik de kanaalzone bezocht werd ik onmiddellijk gefascineerd door het sociale, politieke en culturele engagement van Allee du Kaai en door het uitzicht de pakhuizen waarin Allee du Kaai is gevestigd, zo verschillend van de omringende omgeving. Het leek me een bolwerk, een laatste plaats van verzet. De weerstand van het geheugen.’
Rua Breathnach (Engels, Park Thurn & Taxis)
‘Een paar jaar geleden woonde ik in de wijk naast Thurn en Taxis. Op dat moment was het project voor de herontwikkeling van de site nog niet meer dan dat: een project, iets wat in de toekomst al dan niet zou kunnen gebeuren. De bouwpromotoren van Thurn en Taxis beweren dat de toekomst rooskleurig zal zijn. Maar voor ik op hun voorstel inga, wil ik een paar eenvoudige vragen stellen: Waarom zou de toekomst per se rooskleuriger zijn dan het verleden? Wie bepaalt wat er in de toekomst gebeurt? Is het verleden echt voorbij?’
Pascal Verbeken (Nederlands, Maximiliaanpark)
‘Als de heuvel achteraan in het Maximiliaanpark een geheugen en een stem had, wat had die niet kunnen vertellen? Vanuit die vraag heb ik naar de omgeving van het park gekeken, een van de meest fascinerende delen van Brussel. Een unheimlich gat in de stad dat niemand toebehoort. Een ontzielde plek waar onvermoed veel geschiedenis is samengestroomd. Aanvankelijk wilde ik een fictietekst schrijven, en de mensen en plekken invullen met mijn verbeelding. Maar de non-fictie, de realiteit is hier zo onovertrefbaar sterk dat ze zich niet liet wegduwen.’
Over de auteurs
Rua Breathnach is een Ierse dichter en theaterauteur die al jarenlang in de Brusselse rand woont. In 2020 publiceerde uitgeverij MaelstrÖm reEvolution zijn lange prozagedicht The City Next Door, de neerslag van een grote tocht door Brussel. Voor het Passa Porta Festival 2021 bewerkte hij deze tekst tot een leesperformance in vele talen.
Pascal Verbeken woont in Brussel, en schreef onder meer Arm Wallonië, Grand Central Belge en Tranzyt Antwerpia. Zijn boeken stonden op de tiplijst van de AKO Literatuurprijs en de shortlist van de ABN Amro-prijs voor Non-Fictie. In Brutopia. De dromen van Brussel maakt Verbeken een grote reis door de geschiedenis en het heden van een aantal Brusselse wijken.
Ubah Cristina Ali Farah is een Italiaanse schrijfster uit Verona. Ze heeft een Italiaanse moeder en een Somalische vader, en woont al jaren in Brussel. Traumaverwerking en orale literaire tradities zijn belangrijke aandachtspunten in haar werk. In Brussel is zij o.a. actief betrokken bij het Asmara-Addis Literary Festival (in Exile), een initiatief van Sulaiman Addonia.
Grażyna Plebanek is een Poolse schrijfster en journaliste die in 2005 naar Brussel verhuisde. Naast columns voor Polityka en Wysokie Obcasy schrijft ze proza en scenario’s. Centraal in haar werk staan thema’s als boksen, gender, moraal, verlangen, erotiek, geweld tegen vrouwen en multiculturalisme. In april 2021 verscheen in Polen een nieuw boek met literaire essays over ‘dierlijk Brussel’ en foto's van Maciej Jan Strupczewski.
Met dank aan de vertalers Cécile Bocianowski, Florence Courriol, Judith Hoorens, Lies Lavrijsen, Alexandre Popowycz, Sandra Verhulst en Anne-Laure Vignaux.
Video's door Diego Crutzen Diaz.
‘Panorama Ring Ring’ was een performance-installatie van de Nederlandse kunstenaar Caspar van Gemund (Club Interbellum) in het kader van het festival ‘Sous les pavés het strand’ (10 & 11.9.2021), een initiatief van het Kaaitheater. Als literaire partner zorgde Passa Porta voor de selectie van de auteurs, de redactie en de literaire vertalingen.
fijn dat je even de tijd nam voor een stukje literatuur.
Misschien werd je wel ontroerd, raakte je verontwaardigd, uitgedaagd of geïnspireerd. Met het online magazine geven we auteurs en vertalers kansen om tegen een correcte verloning nieuw werk te creëren.
We gaan actief op zoek naar die schrijvers die een onbekend deurtje opentrekken of vaak minder zichtbare verhalen vertellen. We vinden het belangrijk om deze stemmen een platform te geven, hen te ondersteunen en waar nodig te begeleiden. Want we zijn van mening dat alle verhalen gehoord moeten worden. Je kan ons helpen om dit evenwicht te realiseren door ons financieel te steunen.
Elke bijdrage, groot of klein, helpt ons verder om meer auteurs aan het woord te laten. Hartelijk dank alvast!
Ja, ik steun literaire makers
