In residentie: Technologie van Tederheid. Poëtische Schuilplaats
Tania Haberland is onze huidige schrijver-curator in residentie. Tijdens haar verblijf maakte ze een poëtisch toevluchtsoord voor het Passa Porta Festival 2021, als deel van haar project 'Technologie van Tederheid'. Het resultaat is een meertalige soundscape en videogedicht.
Kijk en luister naar de fluisterende bewegingen van lichamen en van water, naar een rivier van stemmen die stroomt op het ritme van de stad, en naar stadsverhalen die met elkaar worden verweven door de centrale lanen van Brussel. Met haar interventie creëert Haberland een toevluchtsoord voor hart en geest, een schuilplaats waar je terecht kan voor wat tederheid.
soundscape
videogedicht
Met tedere woorden van Brusselaars, sounds van DJ Coline Cornélis, dans van Hugo Mega, video van Romain Boniface, grafisme van Amina Saadi, stemmen van Lucie Pousset en Gökhan Kızılbuğa, en vertalingen van Maïté Graisse en Isadora Callens.
Poëtisch toevluchtsoord – Brussel
Er waren eens
heel lang geleden
en tegelijk in een niet zo ver verleden
rivieren
die door steden liepen
en ze stroomden
maar toen werden ze overwelfd
of verlegd, en toch –
blijven ze stromen
door de aderen in onze lijven
en stijgend
zoals de getijden van de oceaan en de maan
spoelen ze onze zorgen met zich mee
Wie je ook bent,
Waar je ook bent
Probeer je ogen te sluiten en gewoon naar deze woorden te luisteren –
geschreven woorden
gevonden woorden
herinnerde woorden
gegeven woorden
gedeelde woorden
gesproken woorden
dit is het mompelen dat het goede in de mens doet gloeien
dit is het mompelen dat het goede in de mens doet gloeien
dit is het mompelen dat het goede in de mens doet gloeien
dit is het mompelen dat het goede in de mens doet gloeien
Zacht
water omsluit je
warm,
de schoonheid van dit moment
danst met genegenheid en mededogen.
Genegenheid
Zachte genegenheid
mondt uit in aangeboden liefde
Waar doet het pijn?
Zoals deze boulevard.
Hij is groot.
Ooit was hij een rivier, een rivier, een rivier –
nu is hij een wonde, een schel, een snee
snijdt de stad doormidden – water
werd metro.
Er stonden gele bloemen langs de oevers
en een eiland.
Nu staan er winkels, een beursgebouw, winkels, cafés, winkels
en nagelsalons en winkels.
We stromen door de boulevard,
bloemen stromen door de boulevard.
Zal iemand ons plukken en ons parfum ruiken?
Mary Oliver schreef de volgende regels:
In de rivier zit een onvoltooibaar verhaal
en jij komt er ergens in voor
en het zal pas eindigen als alles eindigt.
Ga met je jachtige hart naar het kunstmuseum en de
kamer van koophandel
maar ga er ook mee naar het bos.
Het lied dat je als kind hoorde zingen
in het loof
zingt nog steeds.
Het lied dat je als kind hoorde zingen
in het loof
zingt nog steeds.
Hoor je het?
Dus ik kwam naar Brussel om een lied over tederheid te brengen, maar vanaf de eerste dag was het Brussel dat me tendresse, tederheid, tenderness schonk. Een winkelier die haar hart tegen me luchtte over dat het haar eerste dag chemotherapie was en hoeveel tederheid ze voelde voor de verpleegsters die haar verzorgden. Een economiestudent en whizzkid die geduldig en met humor urenlang aan mijn stervende ouderwetse mobieltje werkte, alles behalve het moederbord verving en er nauwelijks iets voor vroeg, uit tederheid voor een vreemdeling in een vreemd land die graag naar huis wilde bellen.
Tracht eens met me mee te lopen, hiernaar luisterend, of hou anders je ogen maar gesloten
Wees geduldig met jezelf
verwelkom de stilte en zing met je ogen
tik me op de schouder.
Zing dat lieve en machtige woord –
tederheid
Laat die stomme strijd toch zitten, ontspan je vuisten, open je handen en armen en geef me een kneepje –
duik vol vertrouwen in het onbekende
Brussels kleed
Het was geen – Brussels kleed –
Was ’t Kidderminster? Nee –
Het Bos verkocht het aan de Wind –
En die – verkocht het mij –
’t Was aangenaam geprijsd –
Voor armelui – niet duur –
Voor kleine beurs betaalbaar van
Vogel – of Bedelaar –
’t Had Banen klein en harsig –
Van kleur – een warm Matbruin –
Gemaakt – van Droogte – en Zonneschijn –
Maar, toch het meest – van Zon –
Snel rolt de Wind – het uit –
En spreidt het op de Grond –
Hij – heeft de Heuvels gestoffeerd –
De Vijver – ook bekleed –
- - Emily Dickinson
Luister goed naar de ander, al begint het gesprek te vervelen
Ontwaar de oogopslag die wegzakt in twijfel
Voor mij, voor jou, voor iedereen,
maak plaats voor een andere polsslag,
een andere zachte en sterke frequentie,
in harmonie met onze harten, zingend.
Een goedgunstig gevoel dat je toelaat om je genegenheid voor iets of iemand te tonen.
Het kan zich uiten in fysieke gebaren zoals een knuffel, een aai, een blik, woorden.
In materiële zaken zoals geschenken, foto’s, of meer abstracte zaken zoals momenten.
Tederheid is ook de ogen sluiten
van wie je liefhad.
hart dat huivert.
huid die me draagt,
de lucht die ik inadem,
Adem in en adem uit.
Er rest ons niets anders
dan inademen en uitademen
in en uit
in en uit
in en uit
Hou je hand vast met je andere hand. Hou het gewoon vast.
licht weerkaatst in de neerslag –
doordrenkt je met schoonheid,
zelfs al is er duisternis in de palm
van deze hand die jou vasthoudt.
Leg je hand op je hart. Hou het daar en adem gewoon.
Begrijp zonder woorden
een gebaar, een blik
een glimlach
Altijd aanwezig
stille weemoed
reddingsboei voor de verworpenen
Altijd aanwezig
Altijd aanwezig
Ik zie mijn hart door jouw ogen
jij kijkt aandachtig naar me
we zoeken om te vinden
waar het pijn doet.
Respecteer onze grenzen,
bevat onze behoeften
Een kopje thee zou nu wel helpen.
Wat is tederheid?
Wat is tederheid?
Een universele taal die zingt zonder woorden
benauwd op de borst
kwetsbaar en koortsig
Ik ben blij dat je bent wie je bent
Zonder woorden.
Breekbaar moment.
Zonder spreken.
Twee mensen omhelzen elkaar
kind, ouder, geliefde, broer of zus, vriend, vreemdeling
met iemand
gaan liggen, het hoofd in iemands schoot,
en die iemand streelt gewoon je haar
ruimte bieden, veilige ruimte
ruimte toestaan om tederheid te voelen, om los te laten
een veilige ruimte creëren waar je ze kan loslaten,
je gevoelens, en zonder je veroordeeld te voelen,
gewoon kwetsbaar zijn,
een poëtisch toevluchtsoord voor de ziel.
Het mompelen dat het goede in de mens doet gloeien
dit is het mompelen dat het goede in de mens doet gloeien
dit is het mompelen dat het goede in de mens doet gloeien
dit is het mompelen dat het goede in de mens doet gloeien
deel informatie
verdedig met warmte
we zijn veiliger in groep
we zijn spreeuwen van sterrenstof
sneeuwvlokjes in een lawine
geruchten
we bootsen geluiden na:
Kpop, tik tok
zoals de beo
bewustzijn volgt misschien op onze innerlijke stem
laten we zoete aardappels wassen als de honderdste aap
want een kritieke massa is zoveel als wij allen
media, youtube, ig en google zoekopdrachten hielpen me dit gedicht te schrijven
jij hielp me dit gedicht te schrijven
je kan de horde horen
daar een spreeuwenzwerm
de punt van mijn pen zet een ommekeer in
langeafstandspendelaars
onzichtbare luchtcorridors
migraties klinken als klappende vleugels
kritieke overgang is een plotse kentering
die ontstaat als een kracht van buitenaf (roofdier)
een keerpunt veroorzaakt
in de schemering is de lucht een dansend zwart door de dichtheid van een zwerm
een brul als we die nacht het dak opgaan
fluisteren kan mompelen worden
tijger tijger vlammenvuur in het bos van 't nachtelijk uur*
en ver onder onze voeten
weten de vissen zichzelf te scholen
rivieren mompelen tegen oceanen en:
Iriseren is het verschijnsel waarbij bepaalde oppervlakken geleidelijk van kleur lijken te veranderen naarmate de gezichtshoek of de lichtinval verandert. Voorbeelden van iriserende kleuren zijn ondermeer zeepbellen, vlindervleugels, het parelmoer van schelpen en bepaalde mineralen. Het ontstaat vaak door structurele kleuring (microstructuren die het licht weerkaatsen). **
dit is het mompelen dat het goede in de mens doet gloeien
Tania Haberland, Brussel, maart 2021
Met de hulp van anonieme tederheidsdonoren uit Brussel, Wikipedia, William Blake, Emily Dickinson en Mary Oliver
Vertaald uit het Engels door Isadora Callens
* William Blake, 'The Tyger', vert. Erik Bindervoet
** https://en.wikipedia.org/wiki/Iridescence
Fragmenten uit: 'What Can I Say' uit Swan van Mary Oliver / 'Of Brussels – it was not 'van Emily Dickinson, vert. Peter Verstegen