Franstalige literatuur op het Passa Porta Festival: een selectie

Als literair vertaler van hoofdzakelijk Franstalige werken (proza en poëzie) ben ik voortdurend op zoek naar interessante nieuwe stemmen, in de hoop geroerd te worden en er in dat geval eventueel een uitgever voor te vinden. Niet evident, jaarlijks verschijnen er zo veel nieuwe boeken, dat ik wel over tien levens zou moeten beschikken om enigszins up-to-date te blijven. Vaak laat ik me daarom leiden door de stemmen die ik te horen krijg tijdens literaire avonden, lezingen, rondetafelgesprekken op de Foire du Livre, voordrachten op Le Marché de la poésie… Een festival als dat van Passa Porta, waaraan een honderdtal auteurs deelnemen, is dan ook ideaal om binnen een kort tijdsbestek kennis te maken met volslagen nieuwe schrijvers, of om andere, onbekende aspecten te ontdekken van vertrouwde romanciers of dichters.

Als ik het uitgebreide programma bekijk, sla ik meteen weer aan het twijfelen: stort ik me in een blind avontuur en bezoek ik vooral locaties waar ik me wil laten verrassen door het nieuwe, of speel ik op zeker en ga ik luisteren naar auteurs waarvan ik vermoed dat ze me niet zullen teleurstellen? Een beetje van allebei, besluit ik. En omdat ik een bijzondere belangstelling heb voor de productie van de Franstalige Belgische schrijvers, die naar mijn gevoel vaak onderbelicht blijven naast de grote broers en zussen uit Frankrijk, focus ik op de Franstalige auteurs van bij ons.

Zaterdag 30 maart

Mijn eerste halte op zaterdag is La Bellone, waar Caroline Lamarche om 14 u. in gesprek gaat met filosofe en psychologe Vinciane Despret. Lamarche schrijft zowel poëzie en romans als korte verhalen en theaterteksten. Ik hou van haar uitgepuurde stijl, haar messcherpe filering van de menselijke psyche, haar soms gruwelijke fabels en de heel diverse registers in haar werk – van het heel gevoelige, intimistische La mémoire de l’air over de zwarte, fantastische novellen uit Mira tot de feministische, ongenadige analyse van een verhouding in Carnets d'une soumise de province. Ik ben dus heel benieuwd naar haar nieuwe verhalenbundel Nous sommes à la lisière over de rol die dieren spelen in een mensenleven, waarover het onderhoud zal gaan.

Om 17 u. wil ik in de Beursschouwburg de joute verbale bijwonen, het woordensteekspel tussen Régis Jauffret, geconsacreerd Frans schrijver en auteur van o.a.Univers, univers, Asyles de fous en Microfictions, en Ali Zamir, een jonge Comorese schrijver, met wiens werk ik graag kennismaak, afgaand op de enthousiaste ontvangst van zijn laatste boek Dérangé que je suis, waarvan de inventiviteit, de vele taalregisters, de sterke taferelen unaniem door de kritiek worden geloofd. In het gesprek zal het onder meer gaan over beeldende kracht van woorden en uitdrukkingen, over de kracht van de taal. Heel benieuwd dus.

Zondag 31 maart

Ik blijf daarna nog even hangen in de Beursschouwburg voor Maylis de Kerangal, de Franse schrijfster van o.a. Dans les rapides, La naissance d’un pont, Réparer les vivants en À ce stade de la nuit, die er om halftwee komt praten over haar roman Un monde à portée de mains, die zich in Brussel afspeelt. Kerangal verbaast me telkens opnieuw door haar heel uiteenlopende onderwerpen, de gevoelige beschrijvingen van haar personages en de diepgaande research die aan elk werk voorafgaat, of het nu gaat om de architectuur in Naissance d’un pont, de chirurgie en orgaantransplantaties (De levenden herstellen) of de vluchtelingenproblematiek (À cette heure de la nuit, een novelle over de bootvluchtelingen die op het eiland Lampedusa aanspoelen, waarin ze de hele tijd switcht tussen de actuele gebeurtenissen en het werk van Tomasi di Lampedusa).

Om 15 u. trek ik naar de Espace Magh waar ik het gesprek wil bijwonen tussen de Haïtiaan Lyonel Trouillot, die deel uitmaakt van de jury du Prix des 5 continents, en Geneviève Damas, In Koli Jean Bofane en Jean-Marc Turine, drie Belgische laureaten van de prijs, bekroond voor de romans Si tu passes la rivière (Damas, 2012), Congo Inc. le testament de Bismarck (Bofane, 2015) en La Théo des Fleuves (Turine, 2018). Ik ben vooral geïntrigeerd door de diversiteit van de stemmen die de prijs aan bod laat komen, de verrijking die het werk van Franstalige auteurs uit alle hoeken van de wereld kunnen betekenen voor het ‘standaard-Frans’.

Ik was graag nog aanwezig geweest bij Delphine de Vigan in La Bellone, of bij Isabelle Wéry en Véronique Bergen om 15 u. in De Markten, maar een mens moet nu eenmaal keuzes maken, misschien op een volgende editie van het festival…